برای جلوگیری از آسیب رسیدن به پوست اطراف استوما رعایت چه نکاتی لازم است؟

 مواد دفعی اغلب دارای آنزیم‏هایی هستند که اگر در مجاورت پوست سالم قرار  بگیرند، به آن آسیب می‏زنند. برای جلوگیری از آسیب پوستی اطراف استوما باید  از تماس مستقیم مواد دفعی استوما با پوست جلوگیری کرد. برای این کار باید  حتماً سایز کیسه مناسب دهانه استومی انتخاب شود. باید از نشت مواد دفعی به  اطراف کیسه جلوگیری کرد و هنگامی‏که نشت اتفاق افتاد، بلافاصله کیسه را  تعویض نمود. هنگام تعویض کیسه باید چسب پایه با ملایمت از پوست جدا گردد تا  به پوست آسیب وارد نشود. همواره پوست را باید تمیز نگاه داشت. برای  شست‏وشوی پوست اطراف استوما فقط نیاز به آب و حوله مرطوب می‏باشد. قبل از  چسباندن کیسه جدید، پوست را باید کاملاً خشک کرد زیرا چسباندن کیسه روی  پوست مرطوب باعث جدا شدن سریع چسب پایه می‏شود و نشت مواد دفعی را افزایش  می‌دهد. برای خشک نگاه داشتن پوست می‏توان از پایین‏ترین درجه سشوآر  استفاده نمود. در صورت مشاهده هر گونه واکنش پوستی مانند قرمزی، تورم، خارش  و... لازم است با پرستار استومی مشورت و در صورت لزوم از محصول دیگری  استفاده شود.

روش تمیز کردن اطراف استوما هنگام تعویض کیسه چگونه است؟

 برای تمیز کردن پوست اطراف استوما فقط به آب ولرم و حوله نرم نیاز است.  استفاده از گاز استریل یا دستکش لزومی ندارد؛ چون لازم نیست اطراف استوما  استریل باشد و برای تمیز کردن پوست اطراف استوما نیازی به صابون نمی‏باشد؛  ولی اگر ترجیح می‏دهید از صابون استفاده کنید، بهتر است از انواع صابون‏های  ملایم باشد. شامپو بچه نیز مناسب است.
از صابون‏ها و پاک‏کننده‏های  روغنی و چرب، خوشبوکننده‏ها و دئودورانت‏ها در اطراف استوما استفاده نکنید  زیرا مشکلات پوستی ایجاد می‏کنند و حتی ممکن است از چسبیدن چسب کیسه  جلوگیری کنند (دئودورانت باید داخل کیسه استفاده شود). سعی کنید صابون را  به خوبی از پوست پاک کنید تا مانع چسبیدن چسب پایه نشوند. اگر از خمیر  استفاده می‏کنید، برای برطرف کردن خمیر از روی پوست بهتر است آن ناحیه  کمی  خیس کنید. بعضی از افراد ترجیح می‏دهند از پاک‏کننده‏های چسب و خمیر  استفاده کنند. اگر مقداری خمیر روی پوست باقی بماند، جای نگرانی نیست و  نباید آن را با خشونت از پوست جدا نمود. این خمیر با پانسمان بعدی جدا  خواهد شد. همواره قبل از چسباندن کیسه جدید، پوست را به خوبی خشک کنید.  برخی از افراد این کار را با درجه ملایم سشوآر انجام می‏دهند.

آیا می‏توان برای تمیز کردن پوست اطراف استوما از الکل استفاده کرد؟

 خیر- هرگز برای تمیز کردن پوست اطراف استوما از الکل و سایر مواد شیمیایی  نظیر بتادین و استون نباید استفاده کرد؛ زیرا این مواد به پوست اطراف  استوما آسیب وارد می‏کنند و موجب ایجاد زخم و سوزش می‏شوند.

آیا می‏توان اطراف استوما از پودر بچه و یا کرم‏های مرطوب‏کننده استفاده کرد؟

 خیر- سعی کنید تا جایی که می‏توانید از کرم‏ها یا پودرهای آرایشی و ... در  پوست اطراف استوما استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است از چسبیدن صحیح چسب پایه  کیسه جلوگیری کنند.

آیا می‏توان از دستمال‏های مرطوب برای پاک کردن اطراف استوما استفاده کرد؟

 تا حد امکان از این کار خودداری کنید؛ زیرا اغلب این دستمال‏ها حاوی  لانولین و سایر روغن‏ها هستند که ممکن است با مواد موجود در چسب پایه تداخل  کنند و موجب تحریک پوست اطراف استوما شوند.

به چه دلیل باید موهای اطراف استوما را برطرف کرد؟

 موهای اطراف استوما را باید حتماً با قیچی یا تیغ یا ماشین ریش‏تراشی  برطرف نمود. برای برطرف کردن موها نباید از موچین استفاده شود. موهای  فراوان و کلفت در نواحی اطراف استوما هنگام برداشتن چسب پایه به آن   می‏چسبند و هنگام تعویض کیسه ایجاد درد می‏کنند. هم‏چنین کنده شدن موها  می‏تواند به پوست اطراف استوما آسیب برساند و از آن‏جا که موها از ریشه  کنده می‏شوند، ممکن است به دلیل التهاب فولیکول‏های مو، مشکل فولیکولیت  ایجاد شود. برای رفع دائمی موهای پوست اطراف استوما می‏توان از لیزر نیز  استفاده کرد.

حساسیت (آلرژی) پوست اطراف استوما چیست و چگونه باید آن را درمان کرد؟

 اغلب محصولات مربوط به استومی به‏خصوص محصولات شرکت کلوپلاست، طوری طراحی  شده‏اند که حداقل واکنش پوستی را ایجاد می‏کنند ولی از آن‏جا که پوست افراد  مختلف با هم متفاوت است و هر یک از افراد ممکن است به مواد خاصی که در  محصولات به‏کار می‏رود حساسیت داشته باشند، پس از استفاده از بعضی محصولات  ممکن است پوست قرمز رنگ و حساس شود. قرمزی و حساسیت در محل استفاده از  محصول ایجاد می‏شود. برای برطرف کردن آلرژی پوستی نخستین راه پی بردن به  عامل آن می‌باشد. برای پی بردن به عامل ایجاد واکنش آلرژیک می‏توان مقداری  از مواد مختلف مورد استفاده مانند چسب کیسه، خمیر، چسب پایه و... را روی  سطح داخلی بازو امتحان کرد. هر کدام که موجب قرمزی و حساسیت بازو شد، عامل  ایجاد حساسیت پوستی اطراف استوما نیز می‌باشد. گاهی واکنش پوستی به دلیل  برش نامناسب چسب پایه ایجاد می‏شود. بهتر است از برش صحیح آن اطمینان حاصل  شود. در صورتی که مشکل برطرف نشد، معمولا از چسب پایه محدب (convex)  استفاده می‏شود. تا وقتی پوست دور استوما قرمز و تحریک‏پذیر است، به هیچ  وجه نباید از خمیر استومی استفاده کرد، زیرا این خمیر حاوی الکل است و موجب  سوزش و آزردگی بیشتر پوست می‏گردد. ممکن است علت ایجاد آلرژی، تماس کیسه  با پوست پس از تعریق باشد. برای رفع این مشکل بهتر است پارچه‏ای تمیز و  نازک در محل تماس کیسه با بدن قرار داده شود. به هر حال در صورتی‏که  علی‏رغم انجام تمام این اقدامات، حساسیت پوستی همچنان ادامه یافت بیمار  می‏تواند از محصول دیگری استفاده کند.

عفونت پوست اطراف استوما چه علائمی دارد و برای درمان آن چه باید کرد؟

 عفونت پوستی اطراف استوما ممکن است قارچی یا باکتریایی باشد. علت عفونت  باکتریایی معمولاً نوعی باکتری به نام استافیلوکک است. علائم این عفونت  قرمزی پوست، ایجاد تاول‏های متعدد و ترشح است که برای درمان آن باید زخم به  طور مرتب با محلول رقیق بتادین شست‏وشو داده شود و پانسمان مناسب روی  زخم‏ها قرار بگیرد. فضای مرطوب اطراف استوما محل مناسبی برای رشد  قارچ‏هاست. عفونت‏های قارچی معمولاً به صورت قرمزی و خارش منتشر دیده  می‏شوند که برای برطرف کردن آن می‏توان از پماد موضعی ضد قارچ استفاده کرد.

پسوریازیس اطراف استوما چیست؟

 یکی دیگر از مشکلات پوستی اطراف استوما که به صورت لکه‏های پوستی برجسته و  به رنگ قرمز با ضایعات فلس‏مانند نقره‏ای در روی آن دیده می‏شود،  پسوریازیس است. پسوریازیس در یک بیماری خود ایمنی است و ممکن است در  قسمت‏های دیگر پوست بدن نیز دیده شود. در استومیت‎هایی که مستعد این مشکل  هستند ممکن است این ضایعات به علت آسیب‏های مکرر به پوست (پدیده کوبنر) و  یا به دلیل زخم‏های مزمن یا در محل زخم جراحی ایجاد شوند. پس از مشاهده این  ضایعات بهتر است مراقبت بهتری از پوست صورت گیرد. برای مثال بهتر است از  محافظ‏های پوست و کیسه‏های قابل تخلیه دو تکه استفاده شود و در صورت شدت  یافتن ضایعات حتما باید به متخصص پوست مراجعه شود. پسوریازیس در افراد  مبتلا به بیماری کرون شایعتر است.

گرانولوم اطراف استوما چیست؟    

 یکی از مشکلات پوستی شایع اطراف استوما، ایجاد بافت گرانوله در اطراف آن  است. بافت گرانوله معمولاً در کنار زخم ایجاد می‏شود. تشکیل نسج گرانوله و  گرانولوم در صورتی که جسم خارجی مثل بخیه یا مو در مجاورت زخم قرار گیرد،  شدیدتر است. گاهی این بافت ممکن است خون‏ریزی کند و وجود آن موجب عدم امکان  نصب صحیح کیسه و نشت می‏شود. برای برطرف نمودن آن پزشک معمولاً از نیترات  نقره استفاده می‏کند و در صورتی که مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد شود،  جراح اقدام به برداشتن یا سوزاندن آن می‏کند.

 فولیکولیت اطراف استوما چیست؟

 به عفونت فولیکول‏های مو در اطراف استوما فولیکولیت گفته می‏شود. علت  ایجاد فولیکولیت معمولاً عدم رعایت نکات بهداشتی است. برای جلوگیری از  ایجاد آن بهتر است موهای اطراف استوما برطرف و در حفظ بهداشت پوست اطراف  استوما دقت شود.

خیس‏خوردگی (Maceration) پوست اطراف استوما چیست؟

 خیس‏خوردگی به نرم شدن لایه سطحی پوست و سفید شدن آن در اثر تماس با رطوبت  زیاد گفته می‏شود. برای بهبود آن در درجه اول باید سوراخ چسب پایه کیسه را  کنترل نمود؛ زیرا خیس‏خوردگی هنگامی ایجاد می‏شود که پوست زیاد در معرض  ترشحات قرار می‏گیرد و اغلب ناشی از سوراخ بزرگ چسب پایه  است. گاهی اوقات  مخاط استوما برجسته می‏شود و بخشی از پوست را زیر خود پنهان می‏کند که در  معرض ترشحات قرار می‏گیرد و دچار خیس‏خوردگی می‏شود. در این شرایط بهتر است  از چسب پایه محدب (Convex) استفاده شود.

پیودرما گانگرنوزوم (Pyoderma gangrenosum) چیست؟

 پیودرما گانگرنوزوم زخمی‏ دردناک با لبه‏های نامشخص با حاشیه دارای ته رنگ  آبی است. این زخم‏ در بعضی بیماری‏های سیستمیک از جمله بیماری‏های التهابی  روده نظیر کولیت اولسرو و کرون دیده می‏شود. در صورت مشاهده این زخم در  اطراف استوما باید با پزشک یا پرستار مخصوص استومی مشورت شود. برای درمان  معمولاً داروهای استروئیدی به داخل ضایعات تزریق می‏شود.

آیا اطراف محل استوما نیز ممکن است دچار زخم‏های فشاری شود؟

 بله- افرادی که برای مدت طولانی از کیسه‏های سفت همراه با کمربندهای محکم  استفاده می‏کنند ممکن است دچار زخم‏های فشاری اطراف محل استوما شوند. برای  درمان این زخم‏ها بهتر است از پانسمان‏های هیدروکلوئیدی کامفیل استفاده  شود. نخستین اقدام برای پیشگیری از ایجاد این قبیل زخم‏ها برطرف کردن عامل  فشاری است.