شستشوی کولوستومی (Irrigation) چیست؟

شست‏شو  روشی است که بعضی از استومیت‏ ها با استفاده از آن می‏توانند تا حدی روی  مواد دفعی خود کنترل داشته باشند و به تدریج از استفاده از کیسه بی‏ نیاز  شوند. روش شست‏شو فقط برای افرادی قابل استفاده است که کولوستومی دائمی  دارند.

چه کسانی می‏توانند برای کنترل مواد دفعی خود از روش شست‏شو استفاده کنند؟

 بسیاری از افرادی که دارای کولوستومی انتهایی سیگموئید یا کولون نزولی  هستند، در صورت موافقت پزشک و پرستار مخصوص استومی می‏توانند از روش  Irrigation استفاده کنند.
این افراد باید ابتدا چند بار زیر نظر پرستار  استومی خود به تمرین انجام Irrigation  بپردازند و آموزش‏های لازم را در  این زمینه کسب کنند.

چه مدت بعد از انجام جراحی می توان از Irrigation استفاده کرد؟

 Irrigation پس از جراحی باید زمانی آغاز شود که استومیت دوره نقاهت خود را  طی کرده باشد و از نظر روحی و جسمی آمادگی‏ های لازم را برای کسب آموزش  Irrigation پیدا کند. هم‏چنین این کار باید زمانی آغاز شود که مدفوع خروجی  استوما فرم‏ گرفته باشد.
معمولاً پرستاران استومی 2 تا 3 ماه پس از  جراحی آموزش Irrigation را برای استومیت شروع می‏کنند. برای شروع باید نکات  مثبت و منفی مربوط به آن را به طور دقیق برای استومیت توضیح داد و در صورت  تمایل وی آموزش را آغاز نمود. با این که Irrigation کنترل خوبی برای  استومیت ایجاد می‏کند و کیفیت زندگی را بالا می‏ برد، برخی افراد به دلیل  بعضی دشواری‏ های عملی، به انجام آن علاقه‏ ای ندارند.
انتخاب انجام  Irrigation یا عدم انجام آن به تصمیم فردی استومیت بستگی دارد.  استومیت‎هایی که برای چندین سال متوالی از کیسه استفاده می‏ کنند نیز در  صورت داشتن شرایط لازم و علاقه می‏توانند از این روش استفاده کنند.

انجام Irrigation چه قدر طول می‏کشد؟

 معمولاً این کار بین 45 دقیقه تا یک ساعت به طول می‏ انجامد. این زمان در  افراد مختلف متفاوت خواهد بود. یکی از شرایط لازم برای انجام Irrigation،  محیط مناسب برای آن است.

از آن‏جا که استومیت در این روش باید 45  دقیقه تا یک ساعت با آرامش کامل در توالت به سر برد، شرایط زندگی استومیت  باید طوری باشد که این امکان را در اختیار وی بگذارد. برای مثال استومیت در  خانواده‏ های پر جمعیت برای انجام Irrigation دچار اشکال خواهد شد.

Irrigation چند وقت یک بار انجام می‏شود؟

  تا زمانی که روده به انجام Irrigation عادت کند و استوما بین وعده‏ های  آن فعالیتی نداشته باشد، این کار روزانه انجام می‏شود و بین وعده‏ های  Irrigation استومیت باید حتماً از کیسه استفاده کند.
روند آشنایی روده‏  و تطبیق با Irrigation ممکن است تا 14 روز به طول بیانجامد. انتخاب فاصله  زمانی مناسب برای انجام Irrigation یک مسئله فردی است و به وضعیت بدنی  استومیت بستگی دارد. بعضی ممکن است هر 24 ساعت یک بار به Irrigation نیاز  پیدا کنند در حالی‏که بعضی دیگر ممکن است حتی تا 72 ساعت نیز نیاز به انجام  آن نداشته باشند. اغلب افراد هر 48 ساعت یک بار این کار را انجام می‏دهند.  در واقع در فاصله زمانی بین انجام وعده‏ های Irrigation استوما فعالیتی  ندارد و استومیت نیاز به استفاده از کیسه پیدا نخواهد کرد.
برای عادت  دادن روده‏ ها بهتر است Irrigation در ساعات مشخصی از روز انجام شود.  بسیاری از افراد شب را برای انجام این کار انتخاب می‏کنند زیرا با آرامش  بیشتری می‌توانند از توالت استفاده کنند.

برای انجام Irrigation به چه وسایلی نیاز است؟

  برای انجام این کار به وسایل مخصوص نیاز دارید. دستگاه مخصوص Irrigation  به طور خلاصه از یک کیسه پلاستیکی محفظه آب به همراه یک لوله دراز و یک  لوله کوتاه جداگانه، یک تنظیم کننده (Regulator) و یک مخروط پلاستیکی تشکیل  شده است.

کیسه‏ های محفظه آب در ست‏ های Irrigation مربوط به  کمپانی‏ های مختلف با هم تفاوت‏ هایی دارند. برای مثال بعضی از کیسه‏ ها  دارای انتهای فوقانی هستند و فقط یک سوراخ برای ریختن آب به داخل آن‏ها  وجود دارد. ولی بعضی از کیسه‏ ها از جمله کیسه محفظه آب شرکت کلوپلاست  دارای انتهای فوقانی باز می‏ باشند. استفاده از این محفظه‏ ها آسان‏تر است  زیرا به راحتی می‏توان بعد از هر بار Irrigation به داخل کیسه دسترسی داشت و  آن را به راحتی خشک نمود. هم‏چنین می‏توان با استفاده از آب شیر و مقدار  اندکی سرکه و یا پاک‏ کننده‏ های خانگی، داخل آن را تمیز کرد.
بهتر است  حداقل ماهی یک بار کیسه محفظه آب و لوله جداگانه ست و مخروط سر آن را به  خوبی تمیز کنید. ست Irrigation کلوپلاست به دماسنج نیز مجهز است که حرارت  آب را می‏توانید با آن تنظیم کنید. هم‏چنین برای انجام Irrigation به کیسه  پلاستیک تخلیه (Sleeve) نیاز است. کیسه تخلیه از هر دو انتها باز می‏باشد.

Irrigation چگونه انجام می‏شود؟

 برای انجام Irrigation از آب شیر هم دما با بدن یا اندکی سردتر استفاده  کنید. هرگز برای انجام این کار از آب گرم استفاده نکنید. اطراف استوما را  تمیز کنید. در مقابل توالت بنشیند. مقداری ژل روان کننده مخصوص Irrigation  به سر مخروط بمالید. تنظیم‏ کننده (Regulator) را مجدداً باز کنید. نفس‏  های عمیق بکشید و بازدم عمیق انجام دهید. همین کار باعث ورود آب به داخل  روده خواهد شد. اگر آب جریان پیدا نکرد می‏توانید سر مخروط را به آرامی در  جهات مختلف بچرخانید.
ممکن است در دفعات اول انجام این کار با ورود آب  به داخل روده‏ احساس خوبی نداشته باشید ولی به تدریج به این حالت عادت  می‏کنید. ورود آب معمولاً 5 دقیقه به طول می‏ انجامد ولی ممکن است بیشتر  نیز طول بکشد. بهتر است بین 500  تا 1000 cc آب وارد روده شود. سپس مخروط  را خارج کنید  و کیسه تخلیه را کلامپ نمایید. دقت کنید سوراخ کیسه تخلیه  (Sleeve) دور استوما قرار گیرد. پس از آن آب و محتویات دفعی به آرامی از  استوما خارج می‏شود و داخل کیسه تخلیه قرار می‏گیرد و از سوراخ انتهایی  کیسه تخلیه که داخل توالت قرار گرفته است، خارج می‏شود. دقت داشته باشید در  طول انجام این کار کیسه محفظه آب باید بالاتر از سطح زمین قرار بگیرد و  بهتر است از یک قلاب آویزان شود تا اختلاف فشار موجب ورود آب به داخل روده  گردد. به هر حال باید حدود 45 دقیقه در توالت صبر کنید تا تمام محتویات  روده تخلیه شود.
مواد دفعی خارج شده ابتدا قوام سفت‏ تری دارد و به تدریج قوام شل‏ تری پیدا می‏ کند.

در چه مواردی نباید از Irrigation استفاده شود؟

 استومیت‎هایی می‏توانند از Irrigation  استفاده کنند که دارای کولوستومی  سیگموئید یا کولون نزولی باشند، افرادی که کولوستومی عرضی، ایلئوستومی یا  یوروستومی دارند به هیچ وجه نباید Irrigation  انجام دهند.
افرادی که استومای موقت دارند نمی‏توانند از Irrigation  استفاده کنند.
 افرادی که دچار اسهال شدید غیر قابل کنترل با رژیم غذایی و دارو هستند  نباید Irrigation انجام دهند. استومیت‏ هایی که افزایش حجم مایعات بدن و  مشکلات قلبی و کلیوی شدید دارند نمی‏ توانند Irrigation کنند.
در بعضی  بیماری‏های روده ‏ای مانند بیماری کرون، بیماری دیورتیکولار، کولیت اولسروی  فعال، کولیت ناشی از اشعه‏درمانی نمی‏توان از روش شست‏شو استفاده کرد.
افرادی که دچار مشکلات استوما مانند فتق، تنگی و پرولاپس هستند نمی‏ توانند شست‏شو انجام دهند.
 بیمارانی که شرایط ماندن در دست‏شویی یا حمام برای یک ساعت در روز یا هر  48 ساعت برایشان فراهم نیست نمی‏توانند از شست‏شو استفاده کنند.
افراد مسن، دارای مشکل بینایی و کسانی که در آموزش گرفتن شست‏شو مشکل دارند، نمی‏ توانند این کار را انجام دهند.